การนวดและฟาดข้าว

ความเชื่อ พิธีกรรม

วิธีป้องกันผีขโมยข้าวเปลือก

เมื่อข้าวในนาสุกแล้ว พ่อนาจะทำตารางเพื่อนำข้าวเปลือก(ที่พัดเศษข้าวลีบออกไปแล้ว) มากองไว้ และจะนำไม้ไผ่กว้างประมาณ 5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 20 เซนติเมตร จำนวน 4 อัน ที่ผิวนอกของไม้ลงอักขระคาถา ชื่อ “นะโมตาบอด” จากนั้นนำไปแขวนกับหลักไม้ไผ่ที่ตอกไว้ 4 มุมของตารางที่นำข้าวเปลือกมากอง เพื่อป้องกันผีที่จะมาขโมยข้าวไม่ให้มองเห็นเมล็ดข้าว

ขั้นตอนต่อจากการตากข้าวหรือการกองข้าว คือการทำให้ข้าวเปลือกหลุดจากรวงข้าว เรียกว่าการ “ย่ำข้าว” หรือ ”บุบข้าว” หรือ “ฟาดข้าว” หรือ “ตีข้าว” การทำให้ข้าวเปลือกหลุดออกจากรวงข้าวนี้ ในอดีตหลายคนจะทำในเวลากลางคืน (ถ้าเป็นคืนเดือนมืดจะใช้ตะเกียงจุดให้แสงสว่าง) เพราะในช่วงกลางวันไม่มีเวลาว่าง เนื่องจากต้องไปตอบแทนแรงงานผู้อื่นซึ่งมาช่วยงานในไร่นาของตน ก่อนจะนวดหรือฟาดข้าว ชาวไร่ชาวนาก็จะไปขนข้าว (จากที่ตากแดดหรือเอาออกจากกองข้าว) มาวางที่ตาราง เรียกขั้นตอนนี้ว่า “ลอมข้าว” การลอมข้าวนี้บางคนจะเอาข้าวเฟ่ามาวางซ้อนกันเป็นวงกลมหรือสี่เหลี่ยมรอบตาราง โดยเว้นช่องว่างให้คนสามารถเข้า-ออกตารางได้
ชาวไร่ชาวนามีวิธีการทำให้ข้าวเปลือกหลุดจากรวงข้าวหลายวิธี แต่ละวิธีมีอุปกรณ์ให้เลือกใช้หลายชนิด ซึ่งแบ่งตามลักษณะของการใช้งานได้เป็น 2 ลักษณะใหญ่ๆ คือ อุปกรณ์การฟาดหรือตีข้าว และอุปกรณ์รองรับการฟาดหรือตีข้าว